Bebeklerde nefes darlığı nasıl anlaşılır? Tedavi yöntemleri nelerdir?

Bebeklerde Nefes Darlığı Nedir?

Bebeklerde nefes darlığı yaygın olarak görülen bir durumdur. Bunun nedenleri aşağıdakileri kapsayabilir:

• Nefes alırken çoğunlukla burun deliklerini kullanmaları, ağızdan nefes almayı bilmemeleri,
• Solunum yollarının henüz tam anlamıyla gelişmemesi nedeniyle nefes alıp vermenin kolay engellenebilmesi,
• Göğüs duvarlarının çoğunlukla kıkırdaktan oluşması nedeniyle yetişkinlere göre esnek olması,
• Akciğer ve solunum kaslarını kontrol altına alma becerisi kazanamamaları,
• Akciğerlerin tam olarak gelişmemesine bağlı olarak balgam gibi sıvıların birikmesi.¹

Tüm bu durumlar solunum sırasında duraklamalar ya da kısa süreliğine bebeklerde sık nefes alıp verme hareketlerine neden olabilir. Ancak bebeklerde nefes darlığı ciddiye alınması gereken bir durumdur ve bunu tespit etmek için bebeğinizin tipik nefes alma sesleri ve düzenleri hakkında bilgi sahibi olmanız önemlidir.¹

Bebeklerde Nefes Darlığı Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde nefes darlığı, genellikle onlar için en yorucu işlerden biri olan beslenme sırasında fark edilir. Beslenebilmek için nefessiz kalabilir ve nefes almada zorlanabilir.¹ Bebeklerde nefes darlığı belirtileri arasında aşağıdakiler yer alabilir:

Solunum Sırasında Islık Sesi Gelmesi

Bebeklerde nefes alırken ıslık sesi gelmesi, genellikle burun deliklerinde tıkanıklığın habercisidir. Bebeklerde burun tıkanıklığı giderildiğinde nefes alma normale dönebilir.

Boğuk Ağlama ve Havlamayı Andıran Öksürük

Nefes borusunda ya da ses tellerinde tıkanıklıktan kaynaklı nefes darlığı bebeğin boğuk bir şekilde ağlama sesi çıkarmasına ve havlamayı andıran bir öksüre sahip olmasına neden olabilir. ¹

Derin Öksürük

Nefes borusu ve akciğerler arasında hava taşıyan bronşlardaki tıkanıklık derin öksürüğe neden olarak nefes darlığına yol açabilir. ¹

Hırıltı

Alt solunum yollarının tıkanması ya da daralmasına bağlı olarak nefes alırken hırıltı sesi duyulması en yaygın görülen yeni doğan bebek nefes darlığı belirtisidir. ¹

Horlama

Genellikle burun deliklerindeki mukus salgısının artması sonucu bebeğin nefes alıp verirken zorlanması horlama şeklinde kendini gösterir. Bebeklerde burun temizleme horlamayı engelleyebilir. ¹

Stridor

Bazı vakalarda laringomalazi adı verilen bir durum ya da hava yolu tıkanıklığından kaynaklı ıslığa benzer yüksek volümlü nefes alma sesi stridor olarak adlandırılır. Stridor, bebeklerde nefes darlığı belirtisidir. ¹

Homurdanma

Bebekler, nefes verirken ani düşük perdeli homurdanma şeklinde ses çıkarabilir. Bu durum ciddi bir yeni doğan nefes darlığı belirtisidir. ¹

Sık Hapşırma

Bebeklerde hapşırma sık görülen normal bir durumdur. Ancak normalin üzerinde hapşırma ve buna bağlı olarak öksürük, ateş gibi durumlar söz konusuysa solunum yolu enfeksiyonuna işaret edebilir. ¹

Hıçkırık

Hıçkırık, hem bebek hem çocuk hem de yetişkinlerde yaygın olarak görülen bir durumdur. Çok hızlı yemek yemek, yemek sırasında hava yutmak hıçkırığa neden olabilir. Bebeklerde nefes darlığı belirtisi olarak kabul edilebilir. ¹

Bebeklerde Nefes Darlığı Neden Olur?

Bebekler anne karnında sıvı ile dolu plasenta adı verilen ve bebeğe oksijen, besin sağlayan bir ortamda yaşar. Doğum ile birlikte dış dünyaya geçiş yapan bebeklerin tüm vücutlarında özellikle akciğerlerinde pek çok değişiklik olması gerekir. Yenidoğan bebeğin dış dünyada nefes alabilmesi için akciğerlerinin dış dünyaya uyum sağlaması önemlidir. Rahim içindeki bebeğin akciğerleri tamamen sıvıyla doludur. Doğum sırasında akciğerler sıvı üretimini durdurur. Bebek ilk nefes aldığında hava kalan sıvıyı sıkıştırır ve bebekte nefes darlığı olabilir. Bu normal bir durumdur. Ancak bebek gelişiminde yaşanan aşağıdaki sorunlar ciddi nefes darlığı nedenleri arasındadır.

• Akciğerlerin yüzeyinde nefes alıp verirken genişlemeye yardımcı olan yüzey aktif madde bulunur. Eğer yenidoğanın akciğerinde yeterli miktarda yüzey aktif madde üretilmezse solunum sıkıntısı yaşayabilir. Akciğerlerin gelişiminin tamamlanamadığı erken doğum ya da yüzey aktif madde üretimini gerçekleştiren genlerdeki değişiklikler bebeklerde nefes darlığına neden olabilir.
• Doğum sonrası bebeğin akciğerlerindeki sıvı yeterince emilemediğinde yenidoğanda geçici apne gelişir ve nefes darlığı yaşanabilir.
• Bakteri veya virüslerin neden olduğu enfeksiyonlar, hava yollarında tıkanmaya neden olarak nefes darlığına yol açabilir. Akciğer ve burun mukusunda artış gözlenir. Bademcik, astım, uyku apnesi, zatürre, alerjiler, kistik fibrozis gibi sağlık problemleri de nefes darlığı nedenleri arasındadır.
• Fetüsün ürettiği ilk dışkı bir diğer adıyla mekonyum, doğum öncesi bebeği çevreleyen amniyotik sıvıya geçebilir. Ve bebek mekonyumu solursa akciğere kaçabilir. Bu durum hava yolunu tıkayarak akciğer iltihabına ve nefes darlığına yol açabilir.
• Sigara dumanına maruz kalma bebeklerde nefes darlığına neden olabilir.
• Nefes borusuna yabancı madde kaçması hava yollarını tıkayarak bebekte nefes darlığına yol açabilir.^{1 2}

Bebeklerde Nefes Darlığı Nasıl Tedavi Edilmeli?

Bebeklerde nefes darlığını tedavi etmenin en iyi yolu solunumu iyileştirmek için bebeklerin akciğerlerinin gelişimini tamamlamasına yardımcı olmaktır. Bunu sağlamak için annenin erken doğum riskini azaltacak önlemler alınmalıdır. Gebelik dönemindeki annenin sigara içmemesi, alkol kullanmaması, sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip olması erken doğum riskinin azalmasını destekleyebilir. Erken doğum riski taşıyan anne adayları doktor kontrolünde bebeğin akciğerlerinin gelişmesine yardımcı ilaçlar kullanabilir. Bebeklerde nefes darlığının tedavisi için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

• Bebeklerde nefes darlığı yeterli miktarda besin ve sıvı alımını engelleyebilir. Bu durum dehidrasyona yol açabilir. Dehidrasyonu önlemek için yeterli miktarda anne sütü ve/veya mama aldığından emin olun. Su tüketimine özen gösterin.
• Burun tıkanıklığını gidermek için burun temizliğine özen gösterin. Doktorunuza danışarak burun damlaları ya da bebek burun aspiratörü kullanarak burunda tıkanıklığa neden olan mukusu temizleyebilirsiniz.
• Bebeğin nefes almasını kolaylaştırmak amacıyla havayı nemlendiren cihazlar kullanabilirsiniz. Sıcak su banyosu yaptırarak buharın burun ve akciğer mukusunu rahatlatmasını sağlayabilirsiniz.
• Sigara dumanı ve kirli havadan bebeğinizi korumaya özen gösterebilirsiniz.

Aşağıdaki durumlarda vakit geçirmeden en yakın sağlık kuruluşuna gitmeniz gerekir:

• Bebeğiniz nefes nefese kalırsa,
• Solunum güçlüğü nedeniyle ağlamaz ya da konuşmazsa,
• Nefes alırken homurdanırsa,
• Dudakları mavileştiyse,
• Burnunu temizlemenize rağmen nefes almakta zorlanırsa,
• Şiddetli öksürük atakları varsa,
• Öksürürken kan gelirse,
• Göğüs ağrısı nedeniyle derin nefes alamazsa,
• Ateşi düşmezse.³

Yenidoğan Bebek Nasıl Nefes Almalı?

Yetişkin bir bireyin nefes sayısı dakikada ortalama 12-20 arasındadır. Yeni doğan bebeklerde ise nefes sayısı dakikada 30-60 arasındadır. Kıyaslama yapıldığında yenidoğanların nerdeyse yetişkinlere oranla 3 kat daha hızlı nefes alıp verdiği söylenebilir. Bebeklerin akciğerlerinin küçüklüğü, kaslarının zayıf olması ve genellikle burundan nefes almaları nefes sayısının fazla olmasının nedenidir. Nefes sayısı bebek uyurken 30-40’a kadar düşebilir. Bebekler altıncı ayına geldiklerinde nefes sayısı dakikada 25-40’a düşer. Yenidoğan bebekler hızlı nefes alıp verirler ve nefes aralarında en az 3 saniye süren nefes alma duraklamaları vardır. Bu duraksamalar 5- 10 saniye kadar sürebilir. Bu surum yenidoğan bebeğin karakteristik solunumudur. Nefes alma duraklamaları 20 saniyenin üzerinde olursa bebek apnesi gibi ciddi bir sağlık problemine işaret edebilir. Bebeğiniz dinlenirken bile nefesler arasında 10 saniyeden fazla duraksamamalıdır.^{1 4}

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.