Bebeklerde Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir?

Bebeklerin Bağışıklık Sisteminin Zayıf Olmasının Nedenleri Nelerdir?

Doğuştan gelen bağışıklık sistemi, patojen yani hastalık yapıcı mikroorgaizmalara karşı erken bir savunma hattı sağlar. Doğuştan gelen bağışıklık sistemi, anatomik olarak gelişmiş olsa da antijenleri tanıma konusunda yetersizdir. Bu nedenle yenidoğan ve prematüre bebekler başta olmak üzere bebekler, bakteriyel ve viral enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır. Akciğer, bağırsak, kan ile lenf dokularında bulunan ve bağışıklık sisteminin hafızası olarak tanımlanan T hücrelerinin işlevsel olarak olgun olmaması da bebeklerde bağışıklık tepkisinin yeterince güçlü olmamasına yol açar. Cilt, mukoza gibi bağışıklık sisteminin birer parçası olan bariyerlerin henüz tam gelişmemiş olması da bebeklerde bağışıklık sisteminin zayıf olmasının nedenleri arasındadır. Öte yandan anne karnında gelişen bağışıklık hücrelerinin tümü, doğumdan sonra gelişen kazanılmış bağışıklık sistemi ile etkileşim halindedir. Doğuştan gelen ve kazanılmış bağışıklık sistemleri, bebek büyüdükçe birbirine uyum sağlar ve gelişir.^{1 2 3}

Bebeklerin Bağışıklığı Neden Düşer?

Bebeklerin bağışıklık sistemi, 5-6 yaşına kadar gelişir. Bu dönemde bağışıklık sistemi enfeksiyonlara karşı daha duyarlıdır. ² Bağışıklık sisteminin anatomik olarak tamamlanmamasının yanı sıra bebeklerde bağışıklığın düşük olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 

• Birincil immün yetmezlik bozuklukları: Birincil bağışıklık bozuklukları veya birincil immün yetmezlik olarak da adlandırılan ve 300’den fazla türü bulunan birincil immün yetmezlik bozuklukları, genellikle kalıtsaldır ve vücudun bazı bağışıklık savunmalarından yoksun olmasına neden olur. Doğuştan gelen bu bozukluklar; bağışıklık sistemini zayıflatır, enfeksiyonların ve diğer sağlık sorunlarının daha kolay ortaya çıkmasına neden olabilir. Birincil immün yetmez bozukluğu olan bebeklerde bağışıklık sistemi tedavilerle güçlendirilebilir.^{1 2}
• Prematüre doğum: Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemleri, normal zamanında doğan bebeklere kıyasla daha az monosit ve nötrofile sahiptir, bu hücrelerin patojenleri öldürme yetenekleri zayıftır. Bu durum, T hücrelerinin de normal işlevlerini sınırlayarak hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı savaşma yeteneklerini azaltır.³
• Yetersiz beslenme: Besinler, doğum sonrası dönemde gelişmekte olan bağışıklık sistemini şekillendirir. Mikro besinler ile mikrobiyal ve çevresel antijenlerin etkileşimleri, doğum sonrası  gastrointestinal floranın ve bağışıklık sisteminin olgunlaşmasına yardımcı olur.  Çinko, demir ve A, C ve D vitaminleri gibi temel vitamin ve minerallerin eksikliği ise bağışıklık sistemini zayıflatabilir.⁴
• Yetersiz anne sütü: Anne sütü, bağışıklık faktörleri ve çok işlevli koruyucu bileşenler açısından zengindir. Bebek sağlığı ve gelişimi için gerekli besinleri ve biyoaktif faktörleri içeren dinamik, çok yönlü bir sıvı olan anne sütü, bebeğin bağışıklık sisteminin gelişmesine yardımcı olan temel antikorları ve besinleri sağlar. Yetersiz anne sütü alımı, bebekleri enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirebilir. ⁵
• Çevresel faktörler: Araştırmalar, doğum öncesi ve doğum sonrası çevresel faktörlere maruziyetin yaşam boyu sağlık üzerinde kısa vadeli ve kalıcı etkiler yaratabileceğini göstermiştir. Tütün dumanı, kirlilik ve diğer çevresel toksinlere maruz kalma, bebeğin bağışıklık sistemini zayıflatabilir.⁶
• Anne sağlığı: Hamilelik sırasında annenin sağlığı, bebeğin bağışıklık sisteminin gelişimini etkileyebilir. Enfeksiyonlar, stres ve kötü beslenme gibi faktörler, bebeklerin bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir.⁷

Bebeklerde Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir?

Bebeklerde bağışıklık sistemi düşüklüğü belirtileri arasında sık sık enfeksiyon hastalıklarına yakalanma ilk sırada yer alır. Bebeğinizin bağışıklık sistemini güçlendirmek ve hastalıklardan korunmasına yardımcı olmak için ilk günlerden itibaren bazı alışkanlıklara dikkat etmek önemlidir. Bebeklerde bağışıklık sistemi zayıflığı belirtileri gözlemlediğinizde aşağıdaki ipuçlarını göz önünce bulundurarak bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını desteklemeye yardımcı olabilirsiniz.

Anne Sütüne Öncelik Verin

Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF, bebeklerin doğumdan sonra en az altı ay boyunca anne sütüyle beslenmesini önerir. “6 aylık bebek bağışıklık sistemi nasıl güçlenir?” sorusunun cevabı anne sütünde saklıdır. Bağışıklık güçlendirici anne sütü, erken dönemde bebeğinizin büyümesi ve gelişmesi için ihtiyaç duyduğu besinleri ve antikorları sağlar. Anne sütü, bebeğiniz ikinci yaşını doldurana kadar ve hatta daha sonrasında da bağışıklık sistemini destekleyen değerli bileşenler ve besin maddeleri açısından zengin bir kaynaktır. Bebeğinizi iki yıl boyunca ve isterseniz ötesinde katı gıdaların yanı sıra anne sütüyle beslemeye devam edebilirsiniz. Emzirmenin çocukluk döneminde enfeksiyon hastalıkları ve astım, otoimmün hastalıklar ve obezite gibi hastalıklara dair riski de düşürdüğü araştırmalarla belirlenmiştir.^{8 9 10}

Aşı Takvimine Uyun

Çok küçük miktarlarda antijen içeren aşılar, bebeğinizin bağışıklık sisteminin hastalık yapıcı mikroorganizmaları tanımasına ve onlarla savaşmayı öğrenmesine yardımcı olur. Bağışıklık güçlendirici modern aşılar daha az antijen içerir ve bağışıklık sistemini kızamık, kabakulak, suçiçeği, rotavirüs ve diğer hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı dirençli hale getirir. ¹¹

Kaliteli Uykuyu Önemseyin

Kaliteli ve yeterli uyku, her yaşra bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını destekler. Hem bebek ve çocukların hem de yetişkinlerin güçlü bir bağışıklık sistemi için yeterince uyku alması gerekir. Yeterince uyku almamak, enfeksiyonlarla savaşan ve iltihabı azaltan sitokin adı verilen proteinlerin üretimini de sınırlayabilir. İster yenidoğan ister 2 yaş bağışıklık sistemi güçlendirme söz konusu olsun, yeterli uyku her zaman bağışıklık güçlendirici bir faktördür.   Yenidoğanlar tipik olarak günde 16-18 saat, 1 yaşına kadar bebekler gündüz uykuları dahil olmak üzere günde 12-16 saat uyur. Yürümeye başlayan çocuklar toplamda 11-14 saat, okul öncesi çocuklar toplamda 10 ila 13 saat ve ilkokul çağındaki çocuklar ise her gün toplamda 9-12 saat uyumalıdır.^{8 12}

Dengeli Beslenmeye Özen Gösterin

İlk altı ay sadece anne sütü ya da gerekli durumlarda bebek sütü ile beslenen bebeğiniz, katı gıdalara geçtikten sonra dengeli bir beslenme programını benimsemeniz bağışıklık sistemi açısından önem yaşır. Bebeklerde bağışıklık güçlendirici işlevi olan mevsim meyve ve sebzeleri, tam tahılla içeren bir beslenme programı benimsemeniz ve işlenmiş gıdalardan uzak durmanız idealdir.⁸

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.