Bebek Aşı Takvimi

Aşı takvimi hesaplama, bebeğinin aşı dönemlerini kaçırmak istemeyen anne babalar için fayda sağlayan bir uygulama olup bebek sağlık kontrollerinin daha planlı ilerlemesini sağlar. Özellikle yaşamın ilk 18 aylık döneminde farklı bulaşıcı hastalıklara yönelik uygulanan pek çok aşı, bebek aşı takvimi içerisinde yer alır. Bebeklerin sağlıklı bir gelişim göstermesi için aşı takvimi büyük bir önem taşır. Bu nedenle, hangi aşıların ne zaman yapılması gerektiğini bilmek, ebeveynlerin dikkat etmesi gereken konular arasındadır. Bebek aşı takvimi hesaplama konusunda detaylı bilgi almak ve aşı dönemlerine göz atmak için içeriğimizin devamını inceleyebilirsiniz.

Bebeklerde Aşı Takvimi Nedir?

Aşılar, insanlarda hastalıklara neden olan virüs, bakteri gibi mikroorganizmaların enfeksiyona yol açamayacak şekilde zayıflatılması veya bunlar tarafından salgılanan bazı toksinlerin etkilerinin ortadan kaldırılması ile geliştirilen biyolojik ürünlerdir. Hastalıkları ve yol açabileceği sonuçları engelleyen ya da ciddi hastalıkların çok daha hafif şekilde seyretmesini sağlayan aşılar, doğumdan itibaren belirli bir takvime göre planlanarak bebek ve çocuklara uygulanmalıdır. Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulmuş bir aşı takvimi mevcuttur ve buna göre doğumdan itibaren ay ay uygulanması gereken aşılar vardır. Yenidoğan aşı takvimi doğumun hemen ardından yapılan ilk aşı ile başlar. Sonrasında ise 13 yaşa kadar belirli aralıklarla devam eden farklı aşıları içerir.^{1 2}

Bebeklerde Aşı Takvimi Hesaplama Nasıl Çalışır? 

Bebeklerde aşı takvimi hesaplama, belirli yaş dönemlerine göre hangi aşıların yapılması gerektiğini belirler. Bu takvim, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen aşı takvimi içerisinde uygulanması önerilen aşıların, bebeğin doğum tarihine göre hangi günlerde yaptırılması gerektiğini belirler. Takvimde yer alan her aşının hedef aldığı hastalıklar ve bu aşıların yaptırılması önerilen zaman dilimleri belirtilir. Örneğin verem, kızamık, tetanoz gibi hastalıklara karşı koruma sağlamak amacıyla yapılan aşılar bu takvime dahildir ve her bir aşı, toplam doz sayısı ve uygulama aralıkları yönünden birbirinden farklıdır. Bunların tek tek takip edilmesi zordur ve yeterince dikkatli olmamak bazı aşılamaların gözden kaçmasına neden olabilir.  

Çoğu zaman birinci basamak sağlık kuruluşları tarafından ailelerle iletişim kurularak aşı zamanı yaklaştığında bilgilendirme yapılır. Ancak sağlık personellerinin veya çalışma planlarının değişmesi, sistemsel kayıtlarda aksaklıkların oluşabilmesi gibi pek çok risk söz konusudur ve bu nedenle çocuğun aşılarından nihai olarak sorumlu olan kişiler ebeveynlerdir. Bu açıdan herhangi bir aksaklığı önlemek adına aşı takvimlerinden yararlanılmasında fayda vardır. Online aşı takvimi hesaplama araçları yardımıyla yalnızca bebeğin doğum tarihi girilerek aşı zamanları kolaylıkla öğrenilebilir ve takip edilebilir. ^{3 4}

Bebeklerde Aşı Takvimi Nasıl Hesaplanır?

Bebeklik aşı takvimi içerisinde yer alan her bir aşı, bebeğin bir hastalığa maruz kalma olasılığının en yüksek olduğu zaman ile aşının en etkili olacağı zaman arasında bir denge kurularak belirlenen optimum tarihlerde gerçekleştirilmelidir. (5) Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen aşı takvimi yenidoğan döneminden itibaren bu ilkeye göre belirlenmiştir. Her bir aşının birinci ay, ikinci ay, altıncı ay gibi yapılması önerilen zaman dilimleri bellidir. Bu nedenle bebeklerde aşı takvimi hesaplanırken bebeğin doğum tarihi dikkate alınır. Bazı durumlarda prematüre doğum, çeşitli hastalıkların varlığı gibi durumlar nedeniyle aşı takviminde değişiklikler yapılması gerekebilir. Bu nedenle aşı takviminin yanında düzenli çocuk sağlığı kontrollerinin de aksatılmaması önem arz eder. Sağlık kontrollerinde yaptırılan aşılar ve tarihleri hakkında hekim tarafından bilgi istenebilir. Aynı zamanda kontroller sırasında aşı takvimine ek bazı aşılar önerilebilir veya mevcut aşıların tarihlerinde değişiklik yapılması önerilebilir. Bu gibi ekstra durumların haricinde bebek aşı takvimine göre aşıların yaptırılması, bebek ve çocuklarda hastalık risklerinin minimuma indirilebilmesi için fayda sağlayacaktır.^{3 4}

Aşı Takvimine Uymanın Faydaları Nelerdir?

Çocuk aşı takvimi içerisinde yer alan aşıları zamanında, eksiksiz bir şekilde yaptırmak sağlık açısından önemli faydaları beraberinde getirir. Bu faydalardan bazıları şunlardır: 

Hastalıklara Karşı Koruma Sağlayabilir

Farklı aşılar farklı şekillerde çalışsa da her aşı, vücutta bağışıklık oluşturur. Bu durumda bazı hastalıklara karşı ömür boyu koruma oluşurken bazı hastalıklara yakalanılsa dahi, enfeksiyon hafif seyreder ve hastaneye yatış gibi olasılıklar önlenebilir.⁶

Bebeğin Bağışıklık Sistemini Güçlendirebilir

Bir bebeğin bağışıklık sistemi doğumda tam olarak gelişmediği için bebekler enfekte olma ve ciddi hastalık geçirme konusunda önemli bir risk altındadır. Aşılama, bebeğin doğal savunmasını oluşturmaya etki edebilir. Aynı zamanda bağışıklık sistemine mikroplara karşı nasıl savunma yapılacağını öğretmeye yardımcı olur.⁶

Çocuğun Hayatını Kurtarabilir

Geçmişte binlerce çocuğu öldüren veya kalıcı engel bırakan hastalıklar aşılar yardımıyla tamamen ortadan kaldırılmış ya da yok olmaya yaklaştırılmıştır. Örneğin bir zamanlar en çok korkulan hastalıklardan biri olan, felç ve ölüme yol açan çocuk felci, bugün gelişmiş ülkelerde rastlanmayan hastalıklar arasına girmiştir.⁵

Çevredeki Diğer Bireyleri Koruyabilir

Aşılar ne kadar güvenli ve etkili olsa da bazı bebekler henüz çok küçük olmaları nedeniyle aşı takvimini tamamlamamıştır. Öte yandan bazı bireyler ise şiddetli alerjiler, lösemi gibi hastalıklar gibi nedenlerle aşı olamayabilir. Bu gibi risk altındaki bireyleri güvende tutabilmek için aşı olabilen kişilerin aşılarını zamanında yaptırması çok önemlidir.⁵

Güvenli ve Etkilidir

Aşı takviminde bulunan aşılar bilim insanları, doktorlar ve diğer sağlık profesyonelleri tarafından yapılan detaylı ve uzun süreli araştırmaların ardından uygulanmaya başlamıştır. Aşı sonrası enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık, hassasiyet, hafif ateş gibi yan etkiler görülebilse de aşılama sonrası şiddetli alerjik reaksiyon gibi ciddi yan etkiler çok nadirdir. Aşı olmanın hastalıkları önlemeye yönelik faydaları ise hemen tüm çocuklar için olası yan etkilerden çok daha fazladır.⁵

Pek Çok Açıdan Tasarruf Sağlayabilir  

Aşıyla önlenebilen bir hastalığa yakalanmış olan çocuklar okula veya kreşe gidemeyebilir, uzun süreli sakatlıklara maruz kalabilir. Bu süreçte ebeveynlerin iş yaşamları aksayabilir ve sağlık harcamaları nedeniyle ekonomik anlamda beklenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla hastalıklara karşı önlem almak adına aşı yaptırmak farklı açılardan tasarruf etmenizi sağlayabilir.⁵

Gelecek Nesilleri Koruyabilir

Birkaç nesil önce insanları öldüren veya engel bırakan çiçek hastalığı, çiçek aşısı ile dünya çapında ortadan kaldırılmıştır. Bu sayede çocuklar artık çiçek aşısı olmak zorunda değildir. Öte yandan kızamıkçık aşıları ile hamile kadınların virüsü doğacak bebeklerine geçirme riski de önemli ölçüde azalmış, bu virüse karşı doğumsal kusurlar artık görülmemeye başlamıştır. Dolayısıyla tam aşılamaya devam edildiğinde bugünün bazı hastalıklarının gelecekte çocuklara zarar verme riskinin ortadan kaldırılacak olması, aşıların en önemli faydaları arasında sayılabilir. ⁵

Bebeklerin Aşı Takviminde Kaç Çeşit Aşı Bulunmaktadır? 

Bebeklerin aşı takviminde doğumdan itibaren yapılması gereken farklı tür ve dozlarda aşılar yer alır. Genel olarak 10 farklı aşı türü bulunsa da, bunların bazıları birden fazla hastalığa yönelik uygulanan karma aşılardan oluşur. Dolayısıyla aşı takvimi ile koruma sağlanan hastalıkların sayısı aslında bundan çok daha fazladır. Ebeveynler tarafından isimleri çok fazla bilinmeyen ve genellikle 7. ay aşısı ya da 8. ay aşıları gibi tanımlanan aşıların genel olarak çeşitleri şu şekilde sıralanabilir: ²

• Hepatit B, 
• BCG (Verem), 
• DaBT-İPA-Hib (Difteri, aselüler boğmaca, tetanoz, inaktif polio, hemofilus influenza tip b aşısı) bir diğer adıyla beşli karma aşı,   
• KPA (Konjuge pnömokok aşısı), 
• KKK (Kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşısı), 
• DaBT-İPA (Difteri, aselüler boğmaca, tetanoz, inaktif polio aşısı) bir diğer adıyla dörtlü karma aşı,  
• OPA (Oral Polio Aşısı) bir diğer adıyla çocuk felci aşısı, 
• Td (Erişkin tipi difteri-tetanoz aşısı), 
• Hepatit A, 
• Suçiçeği. 

Sağlık Bakanlığı'nın Önerdiği Aşı Takvimi Nasıldır?

Aşı takvimi bebek ve çocuklarda belirli ay veya yıllarda yapılan bir veya birden fazla aşının uygulamasını içerir. Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen aşı takviminde uygulanması gereken aşıların dönemleri bellidir. Çoğu zaman aynı anda birden fazla aşı uygulandığından bunlar aileler tarafından 6 ay aşı takvimi ya da 4 ay aşı takvimi şeklinde adlandırılsa da her bir aşı, tek bir çocukluk çağı aşılama takviminin üyesidir. Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan aşı takvimine göre aşılar herhangi bir özel durum olmadığı takdirde şu şekilde uygulanır: ²

Aşılar genel olarak yukarıdaki takvime göre yapılmakla birlikte salgın durumları gibi bazı durumlarda Sağlık Bakanlığı tarafından takvimde değişikliklere gidilebilmektedir. Bu nedenle sürekli olarak takvimin takip edilmesinde fayda vardır. Bununla birlikte bazı durumlarda hekim tarafından çocuğa özgü olarak aşı takviminde değişikliklerine gidilebilir. Sağlık Bakanlığı aşı takviminde yer almayan rotavirüs, meningokok gibi bazı aşılar da mevcuttur.⁴ Bunlar hekim tarafından gerekli görülmesi halinde ek olarak çocuklara uygulanabilir. Dolayısıyla rutin sağlık kontrollerinde aşılar hakkında hekime danışmak ve aşı takvimini teyit etmekte fayda vardır.  

Siz de bebeğiniz veya çocuğunuzun sağlığını korumak, hastalıklara karşı korunmasını desteklemek için aşı takvimini hesaplayabilir ve düzenli olarak takip edebilirsiniz. 

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. 

Detaylı bilgi için hekiminize danışınız. Bu aşılar, sağlık bakanlığı aşı takviminde olan aşılardır, ebeveynlerin, çocuklarının aşılanma bilgilerini aile hekimlerine başvurarak kayıtlardan ve aşı kartlarından takip etmeleri, çocukların aşılanma zamanı geldiğinde gecikmeksizin aile hekimliği birimlerine başvurmaları gerekmektedir. Aşı takvimindeki tüm aşılar ücretsizdir.

* Daha detaylı bilgi ve analiz için, ilgili sağlık birimine görünmenizi tavsiye ederiz.

Kaynakça

• https://asi.saglik.gov.tr/asi/asi-takvimi2
• https://asi.saglik.gov.tr/asi/genel-bilgiler/49-a%C5%9F%C4%B1-nedir,-nas%C4%B1l-etki-eder.html?pb-slug=1
• https://asi.saglik.gov.tr/asi/ 
• https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=why-childhood-immunizations-are-important-1-4510
• https://www.cdc.gov/vaccines-children/reasons/index.html
• https://www.nfid.org/five-important-reasons-to-vaccinate-your-child/