Bebeklerde Çapak Neden Olur? Nasıl Temizlenir

Bebeklerde Çapak Neden Oluşur?

Çapak, genellikle sarı renkli, kalın, sert formlu bir yapıya sahiptir. Bebeklerde çapak da aynı özelliklere sahiptir. Bebeklerde çapak; göz akıntısı, göz mukusu, cilt hücreleri, yağ ve çeşitli kalıntıların birleşiminden oluşur. Gün içinde, gözleri kırptıkça oluşumu engellenir. Bu nedenle gece gözler kapalıyken, uyku esnasında göz kenarlarında birikir. Çapak oluştuğu mukus, yağ ya da farklı kalıntıların kuruma derecesine göre kimi zaman yapışkan kimi zaman çok sert ve kuru olabilir.¹

Kısaca bebeklerde çapaklanma ve sulanma ana nedeni olarak göz mukusu gösterilebilir. Göz mukusu, vücudun doğal savunma sistemlerinden biridir. Meibomian bezleri tarafından salgılanan ve yağlı bir madde olan konjonktiva tarafından üretilir. Bu mukus sayesinde gözlerdeki zararlı kalıntılar ya da dış etkenler uzaklaştırılır. Gözlerin kurumasını da engelleyen göz mukusu, her göz kırptığınızda dışarı atılır. ¹

Bebeklerde Çapaklanma Neyin Belirtisi Olabilir?

Hem ilk aylarda hem de daha sonraki aylarda örneğin 1 yaş bebeklerde göz çapaklanması normal ve yaygındır. Ancak yoğun çapaklanma kimi zamanlarda bazı göz rahatsızlıklarının belirtisi olabilir. İşte bunlardan bazıları:

Gözyaşı Kanalında Tıkanıklık

Bebeğin gözündeki beyaz kısım temizse ve gözlerinde kızarıklık yoksa göz akıntısı da yine normaldir. Sadece gözyaşı kanalında bir tıkanıklık olabilir. Bundan dolayı ortaya çıkan göz akıntısı da çapaklanmaya yol açabilir. Gözyaşı kanalının tıkanık olması durumunun yenidoğan bebeklerin ortalama %6’sında görüldüğü bilinmektedir. Bebeğin gözyaşı kanalını bir şey tıkarsa, gözyaşı ve sıvılar göz yüzeyinden akmayabilir. Bu durum da gözlerin çok sulanmasına ve göz kenarlarında yapışkan akıntının oluşmasına neden olabilir. Bu akıntı kuruduğunda da çapaklanma görülebilir.²

Konjonktivit (Pembe Göz)

Yenidoğanlarda göz akıntısı ve buna bağlı olarak oluşabilen çapak, konjonktivit veya pembe göz belirtisi de olabilir. Konjonktivit, gözün ön kısmını koruyan ve ince bir zar olan konjonktivanın iltihaplanması olarak tanımlanabilir. Yenidoğanlarda; hassas ya da kabarık göz kapakları, göz çevresindeki ciltte renk değişikliği, gözlerde kızarıklık ve tahriş gibi belirtiler ile kendini gösterebilir.  (2)

Göz kuruluğu

Gözyaşı, mukus, yağlar, su ve proteinlerden oluşur. Bu ögelerde biri azaldığında ve denge bozulduğunda göz kuruluğu yaşanabilir. Göz kuruluğu yaşayan kişilerin gözleri bu kuruluğu önlemek için mukus içeriği ağırlıklı gözyaşları üretir. Bunlar da gözün kaşınmasına ve çapaklanmasına yol açabilir.⁵

Dakriyosistit

Dakriyosistit, gözyaşı kanalı sistemindeki iltihaplanması olarak tanımlanabilir. Bu rahatsızlığın başlangıcı genellikle gözyaşı kanalı tıkanıklığı ile başlar. Tıkanıklık nedeniyle bakteriler göz kanalı içerisinde kalabilir ve enfeksiyon oluşabilir. Tıkanıklık gibi bu enfeksiyon da sulu veya yapışkan göz akıntısına yol açabilir. Bu akıntılar çapağa dönüşebilir.³

Bebeklerde Göz Çapaklanması Ne İyi Gelir?

Bebeklerde çapaklanma normal bir durumdur ve eğer bir göz rahatsızlığından kaynaklanmıyorsa yumuşak bir bez ve ılık su ile nazik bir şekilde temizlenerek silinebilir. Ancak çapaklanmayı azaltmak ya da kontrol altında tutmak için dikkat edilecek bazı hususlar olabilir. İşte bunlardan bazıları:

Dış Etkenlere Karşı Koruma

Yoğun göz akıntısı nedeniyle oluşan çapaklanma özellikle yenidoğan bebeklerde görülen gözyaşı kanalı tıkanıklığından dolayı ortaya çıkabilir. Bu tıkanıklık aksi bir durum olmadıkça ve çoğunlukla 1 yaş civarında kendiliğinden geçer. Rüzgar, soğuk hava, güneş ışığı göz akıntısını tetikleyeceğinden yenidoğanları bu dış etkenlerden korumaya ekstra özen göstermeniz göz akıntısı ve çapaklanmayı kontrol altına almanızı kolaylaştırabilir.⁴

Göz Temizliği

Gözyaşı kanalı tıkalı bir şekilde doğan ve buna bağlı gözleri çapaklanan bebeğin evde bakımı esnasında göz temizliği önemli bir yer tutar. Bebeklerde göz temizliği için ebeveynler ellerini sabun ve su ile iyice yıkadıktan sonra temiz bir pamuk ya da yumuşak bir bezi ılık suya batırarak bebeğin göz kenarlarını yavaşça silebilir. Eğer her iki gözde de gözyaşı tıkanıklığı ile çapaklanma varsa ve iki gözün de temizlenmesi gerekiyorsa her göz için ayrı bez kullanılması gerekir.⁴

Göz Masajı

Doktorunuz bebeğin tıkalı gözyaşı kanalı açmaya yardımcı olması adına günde 2 ya da 3 kez göz masajı yapmanızı önerebilir. Ancak bu masajı doktorunuz önermediği takdirde uygulamayın. Doktorunuz size detaylı bir şekilde bu masajın nasıl yapılacağını anlattıktan sonra uygulamaya başlayın. Bebeklerde çapak masajı esnasında bebeğin burnu ya da gözü etrafında kızarıklık, şişme vb. durumlar olursa mutlaka doktorunuza haber verin.⁴

Yenidoğan Bebeklerde Göz Çapaklanması Nasıl Geçer?

Yenidoğan bebeklerde göz çapaklanması tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi sürekli olarak devam edebilir. Bu doğal bir durumdur. Ancak çapaklanma gözyaşı kanalının tıkanmasından dolayı ortaya çıkan göz akıntısı nedeniyle yoğun bir hal aldıysa bu durumun geçmesi biraz zaman alabilir. Yenidoğan bebeklerde tıkalı gözyaşı kanalları genellikle birkaç ay içerisinde açılır, 1 yaş civarında da tamamen geçebilir. Ancak kimi zaman tıkanıklık devam edebilir. Bu durumda doktorunuz gerekli görürse ilaç tedavisi ya da ameliyat da önerebilir.⁴

Bebeklerde Çapaklanma Bulaşıcı mıdır?

Bebeklerde göz kızarması ve çapaklanma durumu genellikle bulaşıcı değildir. Ancak çapaklanma konjonktivitten kaynaklanıyorsa konjonktivit, bir diğer adıyla pembe göz bulaşıcı olduğundan bu rahatsızlığa bağlı çapaklanmanın da bulaşıcı olduğu söylenebilir.⁵

Bebeklerde Çapak İçin Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

Bebeklerde çapak, yoğun bir göz akıntısı nedeniyle oluşuyorsa bu durum çeşitli göz hastalıklarından kaynaklanıyor olabilir. Yenidoğan bebeğinizde göz akıntısı yoğunsa, gözleri sık sık akıyorsa, çocuklar üzerinde uzmanlaşmış bir göz doktorunu ziyaret etmek gerekebilir. Doktorunuz evde uygulayabileceğiniz yöntemler ya da medikal destekleyiciler konusunda en iyi şekilde yönlendirme yapacaktır. 

Akıntı ve buna bağlı çapaklanma bir göz enfeksiyonundan da kaynaklanabilir. Yenidoğan bebeğinizde göz enfeksiyonu belirtileri varsa bu durumda acil bir şekilde doktorunuza başvurmanız gerekir. Göz enfeksiyonunun belirtileri aşağıdaki gibi olabilir:

• Şişen gözler, 
• Şişen göz kapakları, 
• Gözlerde sarı ya da yeşil renkli akıntı, 
• Gözün ya da gözlerin iç köşe kısımlarında şişlik.⁴

Bebeklerde çapak konusunda bilgi aldınız. Bebek sağlığına dair farklı konularda bilgi almak, örneğin “Sodyum klorür nedir, nasıl kullanılır?” gibi pek çok konuda fikir edinmek için diğer içeriklerimize de mutlaka göz atın. 

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.