Bebeklerde Besin Alerjisi Belirtileri Nelerdir? Nasıl Geçer?

Bebeklerde Besin Alerjisi Nedir?

Bebeklerde süt alerjisi ya da gıda alerjisi, çocukların vücudunun belirli bir yiyeceğe karşı kötü bir bağışıklık reaksiyonu göstermesi olarak açıklanabilir. 2 Bazı semptomlarının benzerlik göstermesinden dolayı sıklıkla karıştırılan gıda intoleransı ise farklı bir durumdur. Söz gelimi besin alerjisi, bağışıklık sistemi tepkisine neden olur ve çocuğunuzda hafif şiddette belirtilerden yaşamı tehdit eden ciddi reaksiyonlara kadar geniş bir yelpazede semptomlara neden olabilir. Gıda intoleransı ise bağışıklık sistemini etkilemez ancak bazı belirtiler, gıda alerjisinde görülenlerle aynı olabilir. 3 Her bebekte besin alerjisi görülebilir ancak yakın aile üyelerinden birinde besin alerjisi olan bebeklerde alerji görülme riski daha yüksektir. Bu gibi durumlarda bebeklerde besin alerjisi belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak son derece önemli olabilir. ^4,6

Bebeklerde Besin Alerjisi Neden Olur?

Bebeklerin yaklaşık %3'ünün, 1 yaşındaki çocukların ise neredeyse %9'unun en az bir besine alerjisi vardır.^4,5 Bazı çocuklar, bir gıdayı ya da annenin diyetinden gelen gıdadaki proteinleri içeren anne sütünü tüketmekten dolayı dahi besin alerjisine bağlı reaksiyonlar gösterebilir.⁴

Bağışıklık sistemi, bebekleri sağlıklı tutmak için enfeksiyonlara ve diğer tehlikelere karşı savaşır. Gıda alerjisi, bağışıklık sistemi tarafından bir gıdanın sağlık için tehlikeli olduğuna karar verildiğinde ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi immünoglobulin E (IgE) antikorları gönderir ve bu antikorlar besine tepki vererek histaminlerin ve diğer kimyasalların salınmasına neden olur. Bu kimyasallar kurdeşen, astım, ağızda kaşıntı, nefes almada zorluk, mide ağrısı, kusma ya da ishal gibi bebeklerde besin alerjisi belirtileri olarak da bilinen semptomlara neden olabilir.²

Bebekler yaklaşık 6 aydan itibaren katı gıdalarla tanıştırıldığında 6 aylık bebek besin alerjisi belirtileri görülmeye başlanabilir. Alerjik reaksiyonları tetikleyebilecek gıdaları tek tek ve çok küçük miktarlarda vermek, olası herhangi bir reaksiyonu fark edebilmek adına önemlidir. İnek sütü, yumurta; buğday, arpa ve çavdar da dahil olmak üzere glüten içeren gıdalar; fındık, yer fıstığı, tohum türleri, soya, kabuklu deniz ürünleri, balık gibi besinler alerjiye yol açabilir. Ancak bebeklerde yumurta alerjisi belirtileri görülebilir diye ona hiç yumurta vermemek doğru bir yaklaşım değildir. Bu gıdalar da tıpkı diğer gıdalar gibi, yaklaşık 6 aydan itibaren bebeğin beslenmesinin bir parçası olarak sunulabilir. Ancak alerji riskini azaltmak için bu gıdalar bebeğe bir kez denetilmeli ve bebeğin gıdaya alerjik reaksiyon göstermediğinden emin olduktan sonra beslenmenin bir parçası haline getirilmelidir.⁷

İnek sütü de bazı besin alerjisi belirtilerine yol açabilir. Bunlar arasında kaşıntılı döküntü veya dudaklarda, yüzde ve göz çevresinde şişlik; mide ağrısı, kusma, kolik, ishal veya kabızlık gibi sindirim sorunları; burun akıntısı veya tıkanıklığı gibi saman nezlesine benzer belirtiler, egzama sayılabilir. Bebeklerde süt alerjisi belirtileri nelerdir?” sorusu bu şekilde cevaplanabilir. ⁹

Yenidoğan bebeklerde besin alerjisi belirtileri olduğundan şüpheleniyorsanız katı gıdaya geçiş sürecinde bebeğinizin ilk defa denediği besinleri ve denemenin ardından ortaya çıkan belirtileri not edebileceğiniz bir günlük tutmanız önerilebilir.¹

Bebeklerde Besin Alerjisi Belirtisi Nelerdir?

Bebeklerde besin alerjisi belirtileri genellikle gıda yenildikten hemen sonra, birkaç dakika ila birkaç saat içinde ortaya çıkar. Hafif şiddetli belirtiler fark edildiğinde muayene ve ileri tetkikler için çocuk doktoru ile görüşülmesi gerekir. Şiddetli besin alerjisi belirtileri ise daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Eğer bebeğiniz nefes almakta zorlanıyorsa, hırıltılı nefes alıyorsa, yüzünde ve/veya dudaklarında şişlik varsa ya da yemek yedikten sonra şiddetli kusma veya ishal gelişiyorsa en yakın acil servise başvurulması gerekir. Bebekler neden ağlar? sorusunun yanıtlarından biri de besin alerjisi olabilir.⁶

Bebeklerde yumurta sarısı alerjisi belirtileri arasında kurdeşen, ciltte kızarıklık, hafif şişlik, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, kaşıntılı ve/veya kızarık gözler, mide bulantısı, kusma, hapşırma, burun akıntısı, baş dönmesi, ruh hali değişikliği gibi pek çok farklı belirti sayılabilir.¹²

Bazı alerjiler zamanla kaybolur. Çocuklar büyüdükçe yumurta ve süt alerjileri sıklıkla sona erer ancak yer fıstığı ve kabuklu deniz ürünleri alerjileri devam etme eğilimindedir. Bu noktada unutulmaması gerekenlerden biri, bebeğin yeni bir besine karşı ilk alerjik reaksiyonunun hafif olabileceğidir. Ancak daha sonra tekrar maruz kaldığında daha şiddetli reaksiyon görülebilir. ⁶ Bebeklerde besin alerjisi durumunda ortaya çıkabilecek belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

Kolik

Bir hastalık olmayan kolik, en az üç hafta boyunca haftada üç gün, günde en az üç saat ağlama nöbetlerine yol açan gaz sancısı olarak açıklanabilir. Yüksek sesle ağlama, ağlamayı yatıştırmakta güçlük, yüzün kızarması, bacakların karına doğru çekilmesi kolik varlığında görülebilen belirtiler arasındadır. Alerjiye bağlı koliği diğer kolik türlerinden ayırmanın bir yolu bulunmaz.¹

Kaşıntı

Gıda alerjisi vücudun hemen her yerinde kaşıntıya yol açabilir. Henüz iletişim kuramayan ve kaşınan bölgeyi kaşıyamayan bebekler, ilgili bölgeyi sürtmek için kıvranıyor gibi görünebilir. Kaşıntı tek başına besin alerjisinin tanısı için yeterli olmasa da diğer belirtilerle birlikte değerlendirilmesi önemlidir.¹

Egzama

Kırmızı, pullu ve kaşıntılı bir döküntü olarak açıklanabilen egzama bebeğin içinde bulunduğu aya göre farklılık gösterebilir. 0-6 aylık bebeklerde egzama genellikle yanaklarda, çenede, alında ve saçlı deride görülür. Prematüre bebek bakımı sırasında da bu belirtiler görülebilir. 6-12 aylık çocuklarda ise egzama genellikle dirsek ve diz bölgelerinde kendini gösterir. Döküntüye bağlı olarak sarı renkli kabuklanmalar meydana gelebilir. 2 ila 5 yaş arasındaki çocuklarda ise egzama belirtileri diz ve dirsek kıvrımlarında veya bilek, el ve ayak bileklerinde kuru ve pullu cildin yanı sıra deri kalınlaşması şeklinde de kendini gösterebilir.¹

Yüz, Dudak ve Gözlerde Şişlik

Bebeğinizin bir yiyeceğe karşı alerjik reaksiyonu varsa yüzünde, özellikle dudaklarında ve göz çevresinde anjiyoödem yani kabarık bir görünüm oluşabilir. Alerjiyi antihistaminikle tedavi etmek anjiyoödemin geçmesine yardımcı olur. Tedavi edilmediğinde ise şişlik muhtemelen birkaç gün içinde geçer. Bebeğinizin dilinde ve boğazında da şişlik olmadığı sürece bu belirti hafif olarak kabul edilir.¹

Bebeklerde ciddi besin alerjisi belirtileri arasında anafilaksi bulunur. Bu durum nadir olsa da yaşamı tehdit ettiği için önemlidir. Anafilaksi, ani kurdeşenlerle ve nefes alma veya yutma güçlüğüyle başlayabilir. Bunun haricinde hırıltı, solunum güçlüğü, ağız, dil ve boğaz bölgesinin şişmesi, soluk ya da kızarık cilt, bilinç kaybı gibi belirtilerin varlığında en yakın acil servise başvurulmalıdır. ^1,8 Yukarıda sıralananlar “Bebeklerde anne süt alerjisi belirtileri nelerdir?” sorusuna yanıt olarak da verilebilir.¹⁰

Bebeklerde Besin Alerjisi Testi Nasıl Yapılır?

Gecikmiş başlangıçlı gıda alerjisi varlığında, tanı genellikle eleme ve yeniden sorgulama testiyle konur. Bu, alerjiye neden olan olası gıdaların çocuğunuzun diyetinden çıkarılmasını ve ardından doktorun güvenli olduğunu düşündüğünde bunları çocuğunuza yeniden vermeyi ise uygulanır. Ani başlayan gıda alerjilerinde ise IgE antikor testi uygulanır. Bir diğer test ise çocuğun cildine kürdana benzeyen ve bir damla alerjen içeren özel bir cihaz batırılması ile gerçekleştirilir.⁸

Bebeklerde Besin Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Besin alerjisini önleyen bir ilaç yoktur. Tedavinin amacı belirtilere neden olan gıdalardan kaçınmaktır. Alerjen besinleri bulduktan sonra bu besinlerden ve o besin grubundaki benzeri besinlerden uzak durmak çok önemlidir.³

Bebeklerde besin alerjisine bağlı olarak görülen reaksiyon riskini en aza indirmenin yollarından biri, anne sütüyle beslenmedir. Emen bebeklerde besin alerjisi belirtileri görülüyorsa bu annenin yediği yemeklerden süte geçen proteinlerden kaynaklanıyor olabilir.1 Besinlerdeki proteinler tüketimden yaklaşık 3 ila 6 saat sonra anne sütüne ulaşır.11 Bu nedenle annenin, bebeğin alerji geliştirdiği gıdaları diyetinden çıkarması önemlidir.³ Alerjik gıdaları ortadan kaldırdıktan sonra bebeğin alerji semptomlarının azalması 1 ila 2 hafta sürebilir.¹¹ “Bebeklerde besin alerjisi kaç günde geçer?” sorusu da bu şekilde cevaplanabilir.

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.